Cito-scores openbaar? Schadelijke onzin

Onder de titel ‘Leerling meer dan een Cito-score’ is deze bijdrage als gastopinie verschenen in het Brabants Dagblad (Oss en omgeving) van 21 september 2013.

Het klinkt zo voor de hand liggend. “Als we de Cito-scores openbaar maken, kunnen ouders scholen met elkaar vergelijken. Voor scholen is dat een extra stimulans om te streven naar hogere scores. Want slecht scorende scholen zullen minder aanmeldingen krijgen. Het openbaar maken van Cito-scores is dus goed voor de kwaliteit van het onderwijs.” Het lijkt voor de hand liggend. Maar het is schadelijke onzin.

Meetinstrument

De Cito-toets is ontworpen om het leerrendement van een individuele leerling te meten. Om zogezegd in beeld te brengen hoeveel een leerling ‘opgestoken’ heeft in acht jaar basisonderwijs. Toch is de Cito-eindtoets maar een momentopname. En zijn er veel betere manieren om het niveau van een leerling te bepalen. Iedere school heeft de wettelijke verplichting te zorgen voor een deugdelijk leerling volgsysteem. En een volgsysteem werkt wat mij betreft beter dan een momentopname. Als meetinstrument is de Cito-toets overbodig. En levert alleen onnodig veel stress bij kinderen op.

Selectie instrument

Hoewel niet als zodanig ontworpen wordt de Cito-toets vaak niet gebruikt als meet-, maar als selectie instrument. Volgens het televisieprogramma Radar selecteren scholen voor voortgezet onderwijs vanwege de hogere exameneisen steeds strenger. Scholen nemen bij het aannemen van nieuwe leerlingen liever geen enkel risico. Wanneer de basisschool bijvoorbeeld HAVO adviseert, maar de Cito Eindtoets valt lager uit, dan wordt het volgens Radar vaak geen HAVO. Ik pleit voor een warme overdracht en een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Als meet instrument is de toets overbodig. Als selectie instrument is de toets schadelijk. Maar het kan erger.

Instrument voor kwaliteitszorg

Door de Cito-scores openbaar te maken, gaan ouders vergelijken. De beste school zal tenslotte wel de beste resultaten halen. Maar om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen bepalen is veel meer nodig dan het vergelijken van een paar cijfers op de website van RTL-4. Daarvoor zijn heel veel meer criteria belangrijk. We hebben de onderwijsinspectie in het leven geroepen om die kwaliteit te meten en te bewaken. Ook die gegevens zijn overigens openbaar. De gegevens van de onderwijsinspectie zijn niet zaligmakend. Maar ze geven een beter beeld dan de site van RTL.

What gets measured, gets done

Zeker wanneer er minder kinderen geboren worden is het voor scholen van levensbelang voldoende aanmeldingen te hebben. Wanneer de gemiddelde Cito-score een criterium wordt bij het kiezen van een school (en daar draagt het lijstje van RTL zeker aan bij), zal er nog meer dan nu gestuurd worden op hoge Cito-scores. Toen ik nog werkzaam was binnen het onderwijs was de zogenaamde Cito-training in de kerstvakantie sterk in opkomst. Op een hoge score valt te trainen. En dat gebeurt op grote schaal. Ik voorspel dat scholen structureel en klassikaal Cito-toetsen gaan oefenen om het niveau van de school hoger te laten lijken. En dat kan toch niet de bedoeling zijn lijkt me.

Goed onderwijs

Een leerling is meer dan zijn Cito-score en een leraar is meer dan een examentrainer. Een school is een leer- en leefgemeenschap, waarbij het halen van een zo hoog mogelijke score slechts één van de onderdelen is. En wat die Cito-toets betreft? Als meetinstrument is hij overbodig, als selectie instrument is hij schadelijk en als instrument voor kwaliteitszorg is hij verschrikkelijk. Afschaffen lijkt me een beter idee dan openbaar maken.

Posted in: Uncategorized